อาหารติดคอ อุบัติเหตุจากการกลืนผิดปกติ
อาหารติดคอ คือ อุบัติเหตุขณะรับประทานอาหาร โดยการกลืนตามปกติแล้ว จะผ่านโคนลิ้นเข้าไปในคอ หลอดอาหาร และกระเพาะอาหาร กล่องเสียงจะยกขึ้นมาชิดกับฝาปิดร่วมกับการกลั้นหายใจ เพื่อไม่ให้เศษอาหารติดอยู่ในหลอดลม เมื่อมีสิ่งแปลกปลอมหลุดเข้าสู่ทางเดินอากาศหายใจขณะอาหารอยู่ในช่องปากจึงเกิดการสำลัก ฝาปิดกล่องเสียงจะเปิดพร้อมกับการหายใจเข้าอย่างแรง สิ่งที่เราเคี้ยวเข้าไปจึงติดอยู่บริเวณอวัยวะทางเดินอาหารหรือช่วงทรวงอก
สาเหตุที่ทำให้อาหารติดคอ
ประมาท
เช่น การเคี้ยวอาหารไม่ละเอียด, รีบรับประทานจนเกินไป, ไม่ระมัดระวังกระดูกจากเนื้อสัตว์หรือเมล็ดผลไม้
เด็กเล็ก
วัยนี้จะหยิบจับอะไรก็มักจะนำเข้าปาก บางอย่างไม่ใช่ของที่รับประทานจึงทำให้ติดคอได้ รวมทั้งฟันกรามยังไม่แข็งแรงที่จะสามารถเคี้ยวอาหารชิ้นใหญ่
อุบัติเหตุ
โดยเฉพาะผู้ที่ใส่ฟันปลอม หรือเพิ่งได้รับการรักษาทางทันตกรรมและช่องปาก
โรคหรือภาวะความผิดปกติ
หลอดอาหารเป็นอัมพาต
โรคประสาทที่ส่งผลต่อการกลืน
ผู้ป่วยทางจิตเวช
อาการเมื่ออาหารติดคอ
ทางเดินอาหาร
เจ็บคอขณะพูดหรือกลืน รวมทั้งหน้าอก
น้ำลายไหล
อาเจียน
กล่องเสียง
ไอ
เสียงแหบ
หายใจเสียงดัง
หอบ
ตัวเขียว
ดิ้นทุรนทุราย
หลอดลม
หายใจลำบาก
มีเสมหะปนโลหิตหรือหนอง
เกิดความผิดปกติแทรกซ้อน โดยเฉพาะปอดและทางเดินหายใจ
การวินิจฉัยอาหารติดคอ
ในขั้นแรกแพทย์จะซักประวัติ ถามอาการเจ็บปวดที่ตรงบริเวณใด อาหารที่รับประทานครั้งล่าสุดคืออะไร หลังจากนั้นก็ตรวจร่างกายเบื้องต้น โดยการดูคอ หากมีเศษอาหารติดค้างอยู่ที่บริเวณโคนลิ้น ต่อมทอนซิล แพทย์จะใช้เครื่องมือคีบออกมา หากไม่พบจะใช้อุปกรณ์เทคโนโลยีนำมาหาความผิดปกติบที่หน้าอก หรือช่องท้อง ได้แก่
การเอกซเรย์
เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan)
สอดกล่องส่องเข้าไปในปาก
อาหารติดคอปฐมพยาบาลอย่างไร
วัยผู้เด็กโตหรือผู้ใหญ่
ยืนอยู่ด้านหลังผู้ป่วย
โอบรอบใต้รักแร้ มือข้างหนึ่งกำแล้วหันกำปั้นด้านนิ้วหัวแม่มือเข้าไปที่หน้าท้องผู้ป่วย แล้ววางไว้เหนือสะดือแต่สูงต่ำกว่าลิ้นปี่ มืออีกข้างโอบกำปั้นไว้
รัดกระตุกที่หน้าท้องเข้าพร้อมกัน แรง ๆ จนกว่าสิ่งแปลกปลอมจะหลุดออก หรือผู้ป่วยสามารถพูด ร้องออกมาได้
โทรแจ้งเจ้าหน้าที่นำตัวส่งโรงพยาบาลทันที
ผู้ป่วยหมดสติ
จัดท่าทางให้ผู้ป่วยนอนหงาย ทำ CPR
กดหน้าอกนวดหัวใจ ช่วยหายใจโดยการเปิดปากนำสิ่งแปลกปลอมออกมา
เด็กเล็ก
จัดท่าทางของน้องให้นอนคว่ำหน้าพาดท่อนแขนไว้
ประคองศีรษะให้ต่ำกว่าลำตัว
ใช้ฝ่ามือกระแทกบริเวณสะบักด้านหลัง
สลับกับการนอนหงาย 5 ครั้ง ติดต่อกันอย่างรวดเร็ว
หากเห็นสิ่งแปลกปลอมในปากให้ล้วงออก
หากทำแล้ว 3 ครั้ง อาการยังไม่ดีขึ้น รีบนำตัวส่งโรงพยาบาลอย่างเร่งด่วน
การป้องกันอาหารติดคอ
สำหรับผู้ใหญ่ควรระมัดระวังขณะรับประทานอาหารโดยการ
นั่งตัวตรง อิ่มเสร็จแล้วห้ามนอนทันที ควรนั่งพักหรือเดินย่อยสัก 15 – 20 นาที
แบ่งอาหารเป็นชิ้นเล็กพอดีคำ
เคี้ยวให้ละเอียด อย่างช้า ๆ
หากเหนื่อยหรือรีบเร่งควรหลีกเลี่ยงรับประทานอาหาร รวมทั้งการพูดคุยหรือเดิน
รับประทานอาหารที่บดเคี้ยว สลับกับอาหารเหลว เพื่อให้กลืนอาหารง่ายไม่ฝืดคอ
อาหารที่แข็งหรือแห้งเกินไป ควรมีน้ำซอสหรือน้ำซุปช่วยให้นุ่มขึ้น
เด็กเล็ก
สั่งสอนห้ามนำสิ่งของเข้าปาก
แสดงท่าทางขณะรับประทานอาหารอย่างถูกสุขลักษณะให้เป็นตัวอย่าง ไม่โยนอาหารเข้าปากให้เห็น
ระมัดระวังเศษกระดูก ก้างปลา เมล็ดผลไม้ ก่อนรับประทานอาหาร
เลือกเมนูอาหารที่เหมาะสมสำหรับความแข็งแรงของฟัน
อาหารติดคอสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย เกิดการระคายเคือง เป็นแผลบริเวณหลอดอาหาร สามารถร้ายแรงถึงขั้นขาดอากาศหายใจกลายเป็นเจ้าหญิงนิทรา และเสียชีวิตลงในที่สุด หากอุบัติเหตุนี้เกิดขึ้นขณะรับประทานอาหารได้รับการช่วยเหลือเบื้องต้นอย่างปลอดภัยแล้ว ก็ควรที่จะมาตรวจร่างกายอย่างละเอียด เพราะอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ได้
เนื้อหาที่เกี่ยวข้อง
คลินิกหูคอจมูก
ศูนย์อุบัติเหตุและฉุกเฉิน 24 ชั่วโมง
อ่านเพิ่มเติม
